สาเหตุและอาการของโรคสมองอักเสบ

โรคสมองอักเสบ คือ โรคที่เนื้อสมองเกิดการอักเสบ โดยการอักเสบนี้อาจเกิดขึ้นในสมองทั้งหมดหรือบางส่วนของเนื้อสมองก็ได้ โดยสาเหตุของโรค เกิดได้ทั้งจากการติดเชื้อไวรัส , เชื้อแบคทีเรีย , เชื้อรา หรือโปรโตซัว และมีสาเหตุอื่นซึ่งไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อ เช่นเดียวกัน เช่น การแพร่กระจายของเซลล์มะเร็ง เป็นต้น

โรคสมองอักเสบเกิดได้จากหลายสาเหตุ ได้แก่

ไวรัส ก็เป็นสาเหตุหนึ่งที่พบได้บ่อยที่สุด มีไวรัสหลายชนิดก่อให้เกิดโรคสมองอักเสบ แต่ชนิดที่พบบ่อยสุด คือ ไวรัสที่อาศัยแมลงเป็นพาหะโรค มีชื่อว่า Arboviruses ซึ่งมีอยู่หลายชนิดและหลายประเทศ โดยไวรัสที่เป็นสาเหตุหลัก ชื่อ Japanese encephalitis virus ไวรัสชนิดนี้อาศัยอยู่ในยุงรำคาญ เป็นตัวนำโรคมาสู่คน

ส่วนไวรัสในกลุ่มอื่นซึ่งทำให้เกิดโรคสมองอักเสบแต่พบได้น้อย เช่น ไวรัสเริม , ไวรัสคางทูม , ไวรัสหัด ,  ไวรัสอีสุกอีใส , ไวรัสหัดเยอรมัน , ไวรัสพิษสุนัขบ้า , ไวรัส HIV เป็นต้น

ส่วนแบคทีเรีย พบว่ามันเป็นสาเหตุให้เกิดโรคสมองอักเสบได้น้อยกว่าไวรัสมาก ซึ่งส่วนใหญ่การติดเชื้อแบคทีเรียจะทำให้เกิดสมองอักเสบแบบ สมองใหญ่อักเสบ จนกลายเป็นฝีในสมอง ซึ่งมีความแตกต่างกับอาการสมองอักเสบทั่วไป

โปรโตซัว พบเป็นสาเหตุได้น้อยเช่นกัน เช่น โปรโตซัวมาลาเรีย , โปรโตซัว Acanthamoeba spp. ทำให้เกิดกระจกตาอักเสบ , โปรโตซัว Naegleria fowleri พบอยู่ในแหล่งน้ำจืด เป็นต้น

เชื้อรา พบเป็นสาเหตุได้น้อยมาก โดยเชื้อราส่วนใหญ่จะทำให้เกิดโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ รวมทั้งเกิดฝีในสมองมากกว่าเกิดโรคสมองอักเสบ

ส่วนสาเหตุอื่นๆ ที่ไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อ ก็จะมาจาก โรคที่เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันต้านทานโรคทำงานผิดปกติ เรียกว่าโรค Acute disseminated encephalitis เป็นต้น

อาการของโรคสมองอักเสบ สามารถแบ่งตามประเภทได้ ดังนี้

• ผู้ที่ติดเชื้อไวรัสซึ่งอาศัยแมลงเป็นพาหะนำโรค ส่วนใหญ่ 90% จะไม่ปรากฏอาการ
• เด็กทารกที่คลอดจากมารดา ซึ่งเป็นเริมบริเวณอวัยวะเพศ จะมีโอกาสเกิดโรคสมองอักเสบได้สูง ส่วนผู้ใหญ่หรือเด็กทั่วไป มีโอกาสเกิดโรคสมองอักเสบจากเริมไม่บ่อยนัก พบได้ประมาณ 0.2 คน/ประชากร 100,000 คน
• ผู้ป่วยโรคอีสุกอีใส จะเกิดโรคสมองอักเสบได้ 1-2 คนในผู้ป่วยอีสุกอีใส 1,000 คน
• ผู้ป่วยโรคหัด จะเกิดโรคสมองอักเสบได้ 1 คนในผู้ป่วยโรคหัด 1,000 คน ส่วนอาการสมองอักเสบชนิดพิเศษเรียกว่า Subacute sclerosing panencephalitis พบได้ประมาณ 1 ใน 100,000 คนที่ป่วยเป็นโรคหัด
• ผู้ป่วยโรคหัดเยอรมัน จะเกิดโรคสมองอักเสบน้อยกว่าโรคหัดประมาณ 5 เท่า
• ผู้ป่วยโรคพิษสุนัขบ้า จะเป็นโรคสมองอักเสบ 100%

ตามปกติการติดเชื้อไวรัส จะเริ่มด้วยอาการไม่จำเพาะ เช่น มีไข้ , ปวดศีรษะ , คลื่นไส้ , อาเจียน , อ่อนเพลีย , เมื่อยล้า , ปวดกล้ามเนื้อ หลังจากนั้นถึงจะแสดงอาการจำเพาะกับแต่ละเชื้อไป เช่น โรคอีสุกอีใส ก็จเกิดผื่นตุ่มน้ำใส เป็นต้น แต่ถ้าเป็นเชื้อไวรัสที่อาศัยแมลงเป็นพาหะนำโรค จะไม่มีอาการจำเพาะตามมา เมื่อเชื้อเข้าไปทำให้เกิดสมองอักเสบแล้ว ก็จะเกิดอาการของสมองอักเสบขึ้นเพียงอย่างเดียว